Për ditën ndërkombëtare të gruas, 8 Marsi, vendosëm të krijojmë diçka origjinale që rrjedh nga historia jonë kombëtare dhe pozita e gruas përgjatë kësaj historie. Ideja ishte të shkrijmë dy koncepte të ndryshme në një të vetëm: shënimi i ditës ndërkombëtare të gruas dhe të arriturat e grave shqiptare përgjatë historisë.
Qëllimi ishte të përzgjedhim disa figura nga fusha të ndryshme të shoqërisë, për të cilat pak dihet për jetën, veprimtarinë dhe të arriturat e tyre. Përzgjedhja e emrave u realizua me qëllimin e përfshirjes të sa më shumë fushave të ndryshme dhe nga rajone të ndryshme ku jetojnë shqiptarët. Gratë e përzgjedhura për këtë koncept paraqesin veprimtari të fushave të ndryshme dhe të rëndësishme të një shoqerie dhe shteti. Fushat në të cilat këto gra kanë vepruar, fillojnë që nga arti, shkenca, politika e shoqëria.
Të njohtohemi pak më shumë me këto figura emblematike. (renditja e emrave është e bërë në mënyrë të rëndomtë pa ndonjë kriter të renditjes.)
Qemoran Toptani, 1912-1981 ishte kirurgia e parë shqiptare. Pasi kreu shkollimin në Vienë dhe Romë, u kthye në Tiranë ku u shqua si një ndër kirurget më të mira që shëruan të plagosurit e Luftës së Dytë Botërore.
Tringë Ismajli, 1880-1917 ishte luftëtare guerilla e cila ishte pjesë e klanit Gruda të Malësisë të cilët luftuan kundër Perandorisë Osmane.
Motrat Qiriazi, Sevasti 1871-1949 dhe Parashqevi 1880-1970, me prejardhje nga Manastiri, ishin ndër gratë e para që u shkolluan në kolegjin amerikan në Konstandinopojë. Motrat Qiriazi shquhen për kontributin e madh që e dhanë për arsimin dhe edukimin kombëtarë.
Motrat Zengo, Sofia 1915-1976 dhe Androniqi 1913-2000, janë piktoret e para shqiptare që njihen për pikturat e para profesioniste në historinë e artit pamor shqiptar.
Shote Galica, 1895-1927 ishte Heroinë e Popullit dhe luftëtare e kryengritjeve kosovare për çlirimin dhe bashkimin kombëtar.
Dora D’Istria apo Elena Gjika, 1828-1888 ishte intelektuale dhe revolucionare shqiptare. Përpos spektrit intelektual ajo ndihmoi edhe në afirmimin e çështjes kombëtare sidomos në kontributin e madh që dha në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit.
Xhevë Lladrovci, 1955-1998 ishte luftëtare e UÇK-së gjatë luftës së fundit në Kosovë. Është luftëtarja e vetëm grua që mori gradën më të lartë Gjeneral Major.
Nexhmie Zaimi, 1914-2003 ishte gazetarja e parë shqiptare që punoi për CNN dhe Zëri i Amerikës. Zaimi ishte gjithashtu një ndër gratë e para që raporti nga Lindja e Mesme gjatë viteve 50-ta.
Erifili Bezhani, 1917-1959 ishte avokatja e parë shqiptare e cila diplomoi për Drejtësi në Francë, ushtroi detyrën në Francë mirëpo u dënua tragjikisht nga regjimi komunist në Shqipëri.
Eleni Qirici, 1928 ishte aktorja e parë shqiptare që depërtoi në skenat e filmit në Hollywood ku u angazhua në shoqërinë e filmit ‘Goldwyn Mayer’.
Marte Tunaj, 1948-2016 është grua e parë që mori guximin të flasë në emër të gjithë grave të dhunuara gjatë luftës së fundit në Kosovë.
Gra të tjera shqiptare që shënuan historinë janë të shumta, mirëpo këto që i kemi përzgjedhur janë disa prej tyre për të cilat pak dihet.
Urime 8 Marsi!
